*Ο Γιώργος Μαστοράκης είναι Οικονομολόγος MSc University of London και ο Γιώργος Αναβαλόγλου ασφαλιστικός και χρηματοοικονομικός σύμβουλος.
Η χειρότερη μορφή βίας είναι η φτώχεια. Και το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας» ή ο νέος πτωχευτικός κώδικας, καθιστά τους υπερχρεωμένους, βίαια και ραγδαία, σε φτωχούς και ένοχους. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, καταθέτοντας έναν πτωχευτικό νόμο του στίγματος, της λυσσώδους καταδίωξης και της δαιμονοποίησης της φτώχειας, που η ίδια προκάλεσε στο παρελθόν, αποδεικνύει ότι η ιδεολογική της προσήλωση είναι ταγμένη στις πιο αποτρόπαιες θεωρίες της Ayan Rand και των λοιπών παραφυάδων των πιο ακραίων νεοφιλελεύθερων ιδεών.
Με το νομοσχέδιο, η Ν.Δ. μεταφέρει, με συνοπτικές διαδικασίες, πλούτο, περιουσιακά στοιχεία, επιχειρήσεις, κατοικίες και μελλοντικό εισόδημα στα χέρια των ολίγων και των ισχυρών πιστωτών. Καθιστά τη συνολική ρευστοποίηση ή τις βίαιες μεταβιβάσεις, υπέρτατες αρχές και τη μη χειροτέρευση της θέσης των πιστωτών, μέγα αξίωμα. Μετά από παρατεταμένη κοινωνική και οικονομική κρίση οι φτωχοί για το κοινό αίσθημα δεν είναι αυτοί που έχουν αντικειμενική αδυναμία να πληρώσουν, αλλά μάλλον αυτοί που ενώ ήδη έχουν πάρει, θέλουν περισσότερα.
Η «φτωχή κυβέρνηση» με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο τα θέλει όλα, με εύκολη και γρήγορη πτώχευση. Κάτι που συνεπάγεται μαζικούς σύντομους πλειστηριασμούς αντί εξυγιάνσεων, δίνει σε ιδιώτες το πεπρωμένο των ευάλωτων, οι οποίοι στην καλύτερη περίπτωση δυνητικά θα γίνουν ενοικιαστές στο σπίτι τους με την ελπίδα ότι θα βρουν το σύνολο της αγοραίας αξίας του για να το επαναγοράσουν, αφαιρεί -με το χέρι του Θεού- κάθε ελπίδα για μελλοντική προστασία της κατοικίας και επεμβαίνει και στην προστασία της κατοικίας από εκκρεμείς παρελθοντικές αιτήσεις των νόμων προστασίας της, κόβοντας τον ομφάλιο λώρο από τη δεύτερη ευκαιρία που υπήρχε σε προηγούμενους νόμους, στερεί το μελλοντικό εισόδημα από τους ήδη πτωχευμένους -αυτούς που γδύνει με τους παραπάνω πλειστηριασμούς- και στρώνει το έδαφος για τη μαζική εκποίηση και ρευστοποίηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και για τις συλλήβδην αυτόματες, ανελέητες και αζήμιες απολύσεις των εργαζομένων.
- Το νομοσχέδιο «υπόσχεται» εύκολη, γρήγορη κήρυξη πτώχευσης από τους πιστωτές για όλους. Και στο βάθος, ταχύτατους πλειστηριασμούς πρώτων κατοικιών και επιχειρήσεων. Με το άρθρο 79 παρ. 1 οποιοσδήποτε πιστωτής, όσο μικρή απαίτηση και αν έχει, μπορεί να ξεκινήσει διαδικασία κήρυξης πτώχευσης απέναντι σε οποιοδήποτε πρόσωπο (έμπορο, αγρότη, νοικοκυριό, μισθωτό, συνταξιούχο, επιχειρηματία). Εκ του παραλλήλου, με το άρθρο 77, το νομοσχέδιο ευκολύνει την αναγνώριση της παύσης πληρωμών που είναι η βασιλική οδός για την κήρυξη πτώχευσης και τη ρευστοποίηση. Αν το τελευταίο εξάμηνο κάποιο νοικοκυριό δεν έχει πληρώσει το 60% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών (για εμπόρους, μικρούς επιχειρηματίες και αγρότες είναι το 40%) σε καθεμία τράπεζα, στο Δημόσιο και σε καθένα ιδιώτη, βρίσκεται σε παύση πληρωμών και το δικαστήριο θα τον κηρύξει πτωχευμένο. Στο παρελθόν τέτοιου είδους πτώχευση αφορούσε μόνο αυτούς που ασκούσαν οικονομική δραστηριότητα και το αν βρίσκονταν σε παύση πληρωμών ήταν στην κρίση του δικαστηρίου. Έπρεπε να είναι παύση προς όλους και εις όλον και βασικό στοιχείο στην κρίση ήταν η πραγματική δυνατότητα αποπληρωμής.
- Στον σκοπό του πλαισίου δεν υπάρχει η διατήρηση της επιχείρησης και η εξυγίανσή της. Καμία αρχή διατήρησης κατοικίας και μελλοντικών εισοδημάτων δεν υπάρχει πλέον και στα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες, ενώ η διατήρηση της κατοικίας τους ήταν ο ακρογωνιαιος λίθος του νόμου Κατσέλη-Σταθάκη και του νόμου Φλαμπουράρη. Με το άρθρο 75 σκοπός της διαδικασίας πτώχευσης «είναι μόνο η συνολική ικανοποίηση των πιστωτών με τη ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του» (των κατ’ ιδίαν περιουσιακών στοιχείων) «το συντομότερο δυνατόν».
- Υπάρχει παρανόηση ότι η κυβέρνηση προστατεύει τους ευάλωτους. Στο άρθρο 219 γίνεται μια νύξη στη δυνατότητα που θα έχουν οι τράπεζες και οι πιστωτές, μέσω ενός ιδιωτικού fund (του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης), το οποίο θα πάρει παχυλή -άγνωστη ακόμα- κρατική εγγύηση, να κάνουν δεκτή την αίτηση ενός ευάλωτου που θέλει να μείνει στο σπίτι που έμενε, το οποίο πλέον δεν θα του ανήκει. Δεν φθάνει που οι ευάλωτοι οφειλέτες στις τράπεζες, στα Ταμεία και το Δημόσιο θα παραδίδουν την κυριότητα του σπιτιού τους σε έναν ιδιωτικό φορέα, ο οποίος θα δίνει το αντίτιμο της πώλησης του ακινήτου στις τράπεζες, θα έχει λάβει κρατική εγγύηση και θα παίρνει δόσεις που θα επιδοτούνται με κρατικό στεγαστικό επίδομα, ο ιδιωτικός φορέας θα έχει και την ευχέρεια να επιλέγει πόσους θα «ευνοήσει». Αυτοί και μόνον που θα επιλεγούν από το fund θα έχουν την ευχέρεια να παραμείνουν στο σπίτι τους με μερικά επιδοτούμενη δόση ενοικίου και με δυνατότητα να το επαναγοράσουν μετά από μια 12ετια στη συνολική εμπορική του αξία!
- Με τον νόμο Φλαμπουράρη (νόμος 4605/19) έγινε το πρώτο βήμα για την προστασία της πρώτης κατοικίας πτωχευμένων μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών με εξωδικαστική, μεγάλη επιμήκυνση-ρύθμιση και με επιδότηση δόσεων της επιμηκυμένης ρύθμισης ανάλογα με το ατομικό εισόδημα. Η πρώτη κατοικία αγροτών προστατευόταν με τον νόμο Κατσέλη-Σταθάκη. Με το άρθρο 217 παρ. β του νομοσχεδίου δεν προστατεύεται η κατοικία των παραπάνω. Δεν προστατεύεται καμία πρώτη κατοικία ή καμιά κατοικία εν γένει. Πλέον, με το άρθρο 101, δεν υπάρχει αναστολή καταδιωκτικών μέτρων απέναντι στους ενέγγυους πιστωτές για εννιά μήνες μετά την κήρυξη της πτώχευσης.
- Οι όποιες εκκρεμείς αιτήσεις του νόμου Κατσέλη-Σταθάκη και Φλαμπουράρη μπορούν να οδηγηθούν σε πλειστηριασμό υπέρ των πιστωτών που έχουν προνόμιο (προσημείωση ή υποθήκη). Με το άρθρο 86 παρ. 4 ο δικαστής αποφασίζει προληπτικά μέτρα προστασίας των πιστωτών πριν την κήρυξη σε πτώχευση και αυτά αίρουν αυτόματα την προστασία (αναστολή πλειστηριασμών κατασχέσεων) που παρέχεται ιδίως από τον νόμο Κατσέλη-Σταθάκη και Φλαμπουράρη. Αυτό σημαίνει ότι όσοι βρίσκονται σε παύση πληρωμών, δεν έχουν πληρώσει το τελευταίο εξάμηνο 40% ή το 60% όλων των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων τους, εύκολα μπορούν να υποστούν άρση της προστασίας της πρώτης κατοικίας τους εφόσον πρόκειται να κηρυχθούν σε πτώχευση μετά από αίτηση των πιστωτών τους. Κανένας όρος του νομοσχεδίου δεν το απαγορεύει αυτό. Αντιθέτως, η πρώτη κατοικία τους κάλλιστα εντάσσεται στην υπό σύντομη κατάσχεση πτωχευτική περιουσία του άρθρου 95 παρ. 5. Σε μια άλλη έκδοση του νομοσχεδίου, που εμφανίστηκε στη διαβούλευση, γραφόταν ρητά ότι στην πτωχευτική περιουσία θα εντάσσονταν οι περιουσίες που προστατεύονται με τους νόμους Σταθάκη και Φλαμπουράρη.
- Εν γένει, η δεύτερη ευκαιρία που προσχηματικά παρέχει η Ν.Δ. (άρθρο 104 παρ. β), υπήρχε πιο ενισχυμένη στον πτωχευτικό κώδικα όπως αναμορφώθηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2016, ο οποίος δεν αφορούσε μισθωτούς, μικροεμπόρους και ελεύθερους επαγγελματίες, που είχαν πλήρη προστασία από τον νόμο Κατσέλη-Σταθάκη και ιδιαίτερη εξωδικαστική προστασία με τον νόμο Φλαμπουράρη. Η δεύτερη ευκαιρία, η απαλλαγή από όλα τα χρέη μετά από μια τριετία της κήρυξης της πτώχευσης που υπήρχε στον αναμορφωμενο κώδικα του 2016, στον υπό ψήφιση κώδικα γίνεται ψευδεπίγραφη, αφού στην πραγματικότητα προσβάλλεται εύκολα από τον οποιοδήποτε πιστωτή, όσο μικρή απαίτηση και αν έχει. Το νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα να προσφεύγουν μαζικά οι πιστωτές κατά της απαλλαγής του πτωχευμένου. Πρόκειται για διάτρητη «δεύτερη ευκαιρία» που δεν θα έρθει ποτέ και εντάσσεται στη φαιά επικοινωνιακή διαστρέβλωση της κυβέρνησης. Το απαράδεκτα κυνικό του πράγματος είναι ότι ο χρόνος για την απαλλαγή μειώνεται στο ⅓ αν ο οφειλέτης παραδώσει την κύρια κατοικία του.
- Είναι αποκαρδιωτικό για την κυβέρνηση που καμώνεται ψευδεπίγραφα πως παρέχει δεύτερη ευκαιρία, ότι για πρώτη φορά στα χρονικά τα μελλοντικά εισοδήματα του πτωχευμένου που υπερβαίνουν τις Εύλογες Δαπάνες Διαβίωσης (άρθρο 92) υπόκεινται σε κατάσχεση (εκτός αν παραδώσει την πρώτη κατοικία του). Ο πτωχευτικός κώδικας του 2007, όπως αναμορφώθηκε ριζικά το 2016, δεν είχε καμία αναφορά στα μελλοντικά ατομικά εισοδήματα όσων εφόσον πτωχευμένων έχουν απογυμνώθει από τα περιουσιακά τους στοιχεία και ζητούν απαλλαγή από τα χρέη τους.
- Ο δρόμος για τη μαζική εκποίηση και ρευστοποίηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και των συλλήβδην απολύσεων είναι πλέον ανοικτός. Είναι συγκλονιστικό ότι πλέον κάθε αμεροληψία πνίγηκε στις διατάξεις του νομοσχεδίου. Ο σύνδικος, που είναι ο διεκπεραιωτής και άρχων της διαδικασίας της πτώχευσης, ορίζεται πλέον από τους ίδιους τους πιστωτές και όχι από τον δικαστή (άρθρο 137). Αυτό το καθεστώς πλαισιώνεται από την αυστηροποίηση των όρων κάθε δυνατότητας εξυγίανσης προς την κατεύθυνση του πλήρους ελέγχου από τους πιστωτές της πρότασης εξυγίανσης, όπως και η επιβολή και επικύρωση σχεδίου εξυγίανσης από τους πιστωτές ερήμην του υπερχρεωμένου (άρθρο 31 & 34). Επίσης για οφειλές μικρότερες των 15 εκατομμυρίων το Δημόσιο και τα Ταμεία, χωρίς καν να τοποθετηθούν, χωρίς να υπογράψουν, θεωρείται ότι συναινούν αυτόματα στο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης που προτείνουν οι πιστωτές. Τα παραπάνω αν συνδυαστούν με το άρθρο 35, το οποίο αφαιρεί την απόφαση από τη διοίκηση επιχειρήσεων και τη Γενική τους Συνέλευση, σε περίπτωση που ένας εμπειρογνώμονας που διορίζεται στις περισσότερες περιπτώσει από τους πιστωτές καταθέσει πρόταση πώλησης του συνόλου της εταιρείας ή κλάδου αυτής, οδηγούν σε πολύ ολισθηρούς δρόμους μαζικής πώλησης τμημάτων επιχειρήσεων και μερικής ρευστοποίησης στοιχείων ασύμφορων κλάδων και μαζικών απολύσεων εργαζομένων. Οι συμβάσεις εργασίας λύνονται πλέον αυτόματα (άρθρο 103) και αζήμια με την κήρυξη της πτώχευσης.
Δεν είναι λοιπόν σύμπτωση ότι στο ισοπεδωτικό νομοσχέδιο αντέδρασαν έντονα όλοι οι κοινωνικοί και παραγωγικοί φορείς στην τρίτη συνεδρίαση της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής. Αντέδρασαν και οι ουδέτεροι φορείς όπως ο εκπρόσωπος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων. Η κυβέρνηση κώφευσε στους επίσημους φορείς.
Το ασυνήθιστα εκτρωματικό νομοθέτημα συγκέντρωσε τα πυρά σύσσωμης της αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση κώφευσε και στις εκκλήσεις της αντιπολίτευσης.
Το βέβαιο είναι ότι δεν θα μπορέσει να κωφεύσει απέναντι στην κοινωνία.
